T. C.
Y A R G I T A Y
1 2 . H U K U K D A İ R E S İ
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L Â M I
Esas No : 2022/12502
Karar No : 2023/4364
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 21.10.2022
SAYISI : 2022/121 E., 2022/2464 K.
DAVACI/ALACAKLI : Türk Ekonomi Bankası Anonim Şirketi
DAVALI/3.KİŞİ : T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı
DAVA TARİHİ : 03.09.2021
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
TEMYİZ EDEN : Davalı/3. Kişi
İLK DERECE MAHKEMESİ : İzmir 9. İcra Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 08.10.2021
SAYISI : 2021/472 E., 2021/606 K.
Taraflar arasındaki 150/c şerhinin kaldırılması talebi nedeni ile alınması gerekli tahsil harcı oran ve miktarına ilişkin şikayet nedeni ile yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince şikayetin kabulü ile 23.08.2021 tarihli müdürlük kararının iptaline karar verilmiştir.
Kararın davalı üçüncü kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı 3. kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi Semiha Uyar tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. ŞİKAYET
Şikayetçi alacaklı vekili şikayet dilekçesinde, 13 adet taşınmazın ipoteğinin paraya çevrilmesi yoluyla yapılan takipte Çiğli’deki 1 taşınmaz ile Konak’taki 2 adet taşınmazın satıldığını, satış bedeli kendilerine ödenir iken %11,38 oranında tahsil harcı kesildiğini, Çeşme’de bulunan 6 adet taşınmaz yönünden bir miktar haricen tahsilat yapıldığından 19.01.2021 tarihinde bu taşınmazlar üzerindeki İİK’nın 150/c şerhlerinin kaldırılmasının istendiğini, müdürlükçe 6 adet taşınmazın ipotek tutarları toplamı olan 900.000,00 TL üzerinden %2,27 harç ödenmesi halinde 150/c şerhlerinin kaldırılması yönünde karar verilip 20.430,00 TL daha tahsil harcı ödendiğini, teftiş incelemesi neticesinde müdürlükçe takibe konu 6 adet taşınmaz üzerindeki 150/c şerhinin kaldırılması talebinin takipten feragat anlamına geldiği gerekçesi ile bakiye takip çıkış rakamı üzerinden %11,38 oranında harç alınmasını gerektirdiği, bu durumda dosyaya 770.461,40 TL daha tahsil harcının alacaklı Türk Ekonomi Bankası A.Ş. tarafından yatırılması gerektiği, bu tutarın 10 gün içerisinde yatırılması, aksi halde Türk Ekonomi Bankası aleyhine ilgili vergi dairesine müzekkere yazılmasına karar verildiğini, bu taşınmazlar üzerindeki müvekkili banka ipoteğinin 2. ve 3. sıra ipoteği olup, taşınmazların müvekkilince veya ilk sıradaki ipotek alacaklısı olan diğer bankalarca satılması durumunda, takip dosyasına para isabet etmesi imkanı bulunmayıp, borçlu taraf da ilk derece ipotek alacaklısı bankalar ile yapacağı anlaşmaya bu ipoteklerin engel olduğunu beyan ile 150.000,00 TL karşılığında fekkini istediğini, tahsilat çok daha düşük olsa bile ipotek bedelleri toplamı olan 900.000,00 TL üzerinden %2,27 oran ile tahsil harcı ödendiğini, bu taşınmazlar satılmadığından %11,38 oranında harç istenemeyeceğini, kaldı ki geride 4 adet taşınmaz daha bulunup dosyanın tümüyle kapatılmadığını, dolayısıyla alacaktan feragat edilmiş sayılamayacağını sadece 6 taşınmaz üzerindeki 150/c şerhinin kaldırılmasının istendiğini ayrıca bu 6 adet taşınmazın ipotek bedelleri toplamı takip çıkışından daha düşük olduğundan ipotek limitleri üzerinden %2.27 oranında harç alınabileceğini ileri sürerek müdürlüğün 23.08.2021 tarihli kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekilince cevap dilekçesi sunulmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile takip 13 taşınmaza yönelik olup, 3 taşınmaz ihale ile satılıp satış bedelleri üzerinden %11,38 oranında tahsil harcı alındığı, şikayetçi/alacaklı vekilinin İzmir, Çeşme, Musalla Mahallesi, 7135 Ada, 3, 4, 5, 6, 7, 8 parsel sayılı taşınmazların üzerindeki 150/c şerhinin kaldırılmasının istendiği, takipten feragat edilmediği, Harçlar Kanunu’nun Yargı Harçları başlıklı 1 Sayılı Tarifesi, B/ 3-c maddesi gereğince; takip dosyası üzerinden %11,38 oranında harç alınabilmesi için tahsilatın; “haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan” olması gerekip, bu taşınmazların satışı yapılmayıp, takip çıkış miktarı değil, bu taşınmazların ipotek bedeli olan 600.000,00 TL nazara alınarak haricen tahsil oranı olan % 2,27 üzerinden tahsil harcı alındığı anlaşılmış, İcra Müdürlüğünün teftiş incelemesi üzerine takip çıkış miktarı üzerinden %11,38 oranında harç alınmasına karar verilmesinin yerinde görülmediği gerekçesi ile şikayetin kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı 3. kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı 3. kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı vekilince, öncelikle İlk Derece Mahkemesince yargılama sırasında davanın taraflarına bildirilmemiş olup nihai kararı istinaf aşamasında tebliğ ile yetinildiğini, bu hususun başlı başına hukuka aykırı olduğunu, savunma hakkının kullanılmasına imkan verilmeden yapılan yargılama sonucunda verilen kararın öncelikli bu yönüyle kaldırılmasını talep ettiklerini, İzmir 2. İcra Müdürlüğü’nün 23.08.2021 tarihli ve sair işlemlerinde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmamakta olup şikayetin bu yönüyle de reddi gerektiğini, 150/c satışa arz şerhinin kaldırılmasının talep edilmesi takipten feragat anlamına geldiğinden ve feragat durumunda harç sorumluluğu alacaklı tarafa ait olduğundan %11,38 oranında tahsil harcı alınması gerektiğini, %11,38 oranında harcın uygulanması için taşınmazların birinin satılmasının yeterli olduğunu, tüm taşınmazların satılmasının zorunlu olmadığını beyanla istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması şikayetin reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı alacaklının şikayet dilekçesinde hasım göstermemiş olması yanlış ise de mahkemece dosya üzerinden verilen kararın Maliye Hazinesine tebliğ edilmek suretiyle bu yanlışlığın giderildiği, 492 sayılı Harçlar Kanunu’na göre; harç, yapılan bir hizmet karşılığı olarak devletin aldığı paradır. Harç tahsil edilebilmesi için açık bir yasal düzenleme bulunması zorunludur. Buna göre ancak 492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli (1) sayılı tarifenin B/I-3 fıkrasında belirtilen hallerde ve takip safhalarına göre tahsil harcı alınabileceği, bu duruma göre takip dosyasında 13 adet taşınmazın ipoteğinin paraya çevrilmesi yoluyla başlatılan takipte 3 adet taşınmazın satıldığının, satış bedeli ödenir iken %11,38 oranında tahsil harcı kesildiğinin, Çeşme de bulunan 6 adet taşınmaz yönünden ise taşınmazlar üzerinde bulunan 150/c şerhlerinin kaldırılmasına, diğer taşınmazlar yönünden takip haklarının saklı kalması kaydıyla karar verilmesinin talep edilmesi üzerine ipotek akit tablosunun incelenmesinde ipoteğin limit ipoteği olarak kurulduğunun, TMK’nın 851. ve 881. maddelerinde ifadesini bulan muhtemel bir alacağın teminatı olarak tesis edilen üst sınır (limit) ipoteğinde, borcun ulaşacağı miktar belirsiz olduğundan, taşınmazın ne miktar için teminat teşkil edeceği ipotek akit tablosundaki limitle sınırlandırılmış olup bu durumda alacaklıya limit miktarı kadar ödeme yapılabileceğinden tahsil harcının da limit miktarı üzerinden alınmasının gerektiği, davacı alacaklı vekilinin 6 adet taşınmaz üzerindeki 150/c şerhinin kaldırılmasını talep ettiği, takipten feragat edilmediği görülmekle Harçlar Kanunu’nun Yargı Harçları başlıklı 1 sayılı tarifesi B/3-c maddesi uyarınca takip dosyası üzerinden %11,38 oranında harç alınabilmesi için haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan olması gerekip bu taşınmazların satışı yapılmayıp taşınmazlar üzerindeki 150/c şerhin kaldırılması talep edilmiş olmakla ipotek bedeli olan 900.000,00 TL üzerinden %2,27 oranında tahsil harcı alınması gerektiği gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı 3. kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı 3.kişi Hazine ve Maliye Bakanlığı vekilince, istinaf dilekçesi içeriğindeki iddialarla kararın bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık ipotekli taşınmazlar üzerindeki 150/c şerhinin kaldırılması talebi nedeni ile alınması gereken tahsil harcı oranı ve miktarının belirlenmesi noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
2004 sayılı İİK 150/c, 492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli 1 sayılı tarife B/I-3, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nu 23. madde
3.Değerlendirme
492 Sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (1) sayılı tarifenin “(B) İcra ve iflâs harçları” bölümünün “I-İcra harçları” başlıklı fıkrasının 3/c bendinde tahsil harcı “haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan %11,38 oranında uygulanır” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Aynı Yasa’nın 3/b bendinde ise tahsil harcı “hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan %9,10 oranında uygulanır” düzenlemesi yer almaktadır.
492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 23. maddesinde ”Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnamaye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır” düzenlemesine yer verilmiştir.
Somut olayda, alacaklı tarafından ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan ilamlı icra takibinde, ipotek veren borçlulara ait bir kısım taşınmazlar 18.01.2021 tarihinde paraya çevrilerek ihale edilmiş olup dosyanın kalan bakiyesi için takibe devam edilmiştir. Alacaklının şikayete konu 19.01.2021 tarihli talebi ile İcra Müdürlüğünden haricen tahsil beyanı ile ipotek maliklerinden Fidem İnş. Ticaret A.Ş. ye ait altı adet taşınmaz yönünden 150/c şerhinin fekki talep edilmiş olup talep tarihinde dosyanın satış aşamasında olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda takibe konu ipotekli taşınmazlardan bir tanesi satılarak paraya çevrilmiştir. Tahsil harcının %11,38 oranında uygulanması için tüm taşınmazların değil taşınmazlardan birinin satılması yeterlidir. İcra Müdürlüğünün %11,38 oranında harç alınması yönündeki şikayete konu kararı harç oranı yönünden yerinde olup mahkemece %2,27 oranında harç alınması yönünde verilen karar isabetsizdir.
Öte yandan, İİK’nın 150/c fıkrası gereğince ipoteğe konu taşınmazlardan birinin üzerindeki şerhin kaldırılmasına yönelik alacaklı talebi, Dairemizin yerleşik uygulamalarına göre, alacağın tamamının haricen tahsil edildiğine karine teşkil edeceğinden ve takip talebi ile ödeme emrindeki toplam alacağın ipotek limitinin üstünde olduğundan İcra Müdürlüğünce tahsil harcının takip çıkışı üzerinden alınması isabetsiz olup tahsil harcının ipotek limiti üzerinden alınmasına karar verilmesi gerekir.
O halde mahkemece yukarıda açıklanan doğrultuda karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile verilen karar ve istinaf başvurusu üzerine de Bölge Adliye Mahkemesince, başvurunun esastan reddine dair verilen karar isabetsiz olup İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı taraf harçtan muaf olması nedeniyle harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.