Takip hukuku bakımından takas ve mahsup iddiasının kural olarak; takasa konu alacağın İİK’nun 68. maddesindeki belgelere dayalı bulunması ve bu alacakla ilgili olarak icra takibinin yapılmış ve takibin kesinleşmiş olduğu ve alacağın ilama bağlandığı hallerde nazara alınabileceği- Borçlunun takip dosyalarındaki alacağı, diğer icra dosyasında yapılan temlik işleminden önce doğup kesinleştiğinden takas ve mahsup talep edilebileceği- Gerektiğinde bilirkişiden de yararlanılmak suretiyle tarafların kesinleşmiş alacaklarından vekalet ücreti alacakları ve varsa daha önceki ödemeler dışında birbirinden takas ve mahsup edebilecekleri miktarın belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği-
Mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki davacı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden Daire’ye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Borçlu İ.E. vekili, İcra Mahkemesi’ne başvurusunda; müvekkilinin Karadeniz Ereğlisi İcra Müdürlüğü’nün 2009/696, 2012/673 ve 2013/737 sayılı dosyalarındaki İ. Mobilya Ltd. Şti’den olan alacakları ile, aynı şirketin Ankara 19. İcra Müdürlüğü’nün 2014/9839 sayılı dosyasındaki müvekkilinden olan alacağının takas ve mahsubuna karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme’ce, takas ve mahsubu istenen Ankara 19. İcra Müdürlüğü’nün 2014/9839 sayılı dosyasındaki alacağın, İ. Mobilya Ltd. Şti tarafından, N.S.’a temlik edildiği, icra dosyasının alacaklısının değiştiği, bu nedenle takas mahsup imkanının kalmadığı gerekçesiyle istemin reddine karar verilmiştir. Kararı borçlu İ.E. vekili temyiz etmiştir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 188. maddesinde ”Borçlu, devri öğrendiği sırada devredene karşı sahip olduğu savunmaları, devralana karşı da ileri sürebilir. Borçlu, devri öğrendiği anda muaccel olmayan alacağını, devredilen alacaktan önce veya onunla aynı anda muaccel olması koşuluyla borcu ile takas edebilir.” 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 167.maddesinde ise ” Borçlu, temlike vakıf olduğu zaman; temlik edene karşı haiz olduğu def’ileri, temellük edene karşı dahi dermeyan edebilir.” hükmü düzenlenmiştir. Buna göre temliki öğrenen borçlu temlik olmasaydı önceki alacaklıya karşı ne tür defiler ileri sürebilecek, idiyse aynı defileri yeni alacaklıya (temlik alan üçüncü kişiye) karşı da ileri sürebilir .
Bundan ayrı; HGK’nun 12.10.1994 tarih ve 1994/251-593 sayılı kararında da benimsendiği üzere dar yetkili İcra Mahkemesi’nin yargılama usulü göz önünde tutulduğunda takip hukuku bakımından takas ve mahsup iddiası kural olarak;
1- Takasa konu alacağın İİK’nun 68. maddesindeki belgelere dayalı bulunması ve bu alacakla ilgili olarak icra takibinin yapılmış ve takibin kesinleşmiş olması,
2- Alacağın ilama bağlanmış olması hallerinde nazara alınabilir.
Borçlu takas talebini İcra Mahkemesi’ne beyan edebileceği gibi, bu başvurusunu İcra Dairesine de yapabilir. Bu istem, takibin her safhasında bildirilebileceğinden herhangi bir süreye de tabi bulunmamaktadır. Yerleşik Yargıtay içtihatları da bu yöndedir. Başka bir anlatımla tarafların ilamdan kaynaklı ve herhangi bir nedenle yapılan takipte kesinleşmiş alacakları takas-mahsup konusu yapılabilir. İlamdan kaynaklanan alacağın takas mahsup edilebilmesi için icra takibine konu edilebilmesi şartı da yoktur.
Somut olayda; borçlu İ.E. tarafından, İ. Mobilya Ltd. Şti. aleyhine Karadeniz Ereğlisi İcra Müdürlüğü’nün 2012/673 sayılı dosyasında başlatılan adi kiraya ait ilamsız takip 14.03.2013 tarihinde; 2013/737 sayılı dosyada başlatılan ilamsız takip ise 04.03.2013 tarihinde kesinleşmiş olup; İ. Mobilya Ltd Şti ise, İ.E. aleyhine Ankara 19. İcra Müdürlüğü’nün 2014/9839 sayılı dosyasında 21.05.2014 tarihinde ilamlı takip başlatmış ve aynı tarihte alacağını N.S.’a temlik etmiştir.
Borçlu İ.E.’nin, Karadeniz Ereğlisi İcra Müdürlüğü’nün 2012/673 ve 2013/737 sayılı takip dosyalarındaki alacağı, Ankara 19. İcra Müdürlüğü’nün 2014/9839 sayılı dosyasında yapılan temlik işleminden önce doğup kesinleştiğinden takas ve mahsup talep edilebilir.
Bu durumda, Mahkeme’ce yukarıda açıklanan ilkeler ışığında, gerektiğinde bilirkişiden de yararlanılmak suretiyle tarafların kesinleşmiş alacaklarından vekalet ücreti alacakları ve varsa daha önceki ödemeler dışında birbirinden takas ve mahsup edebilecekleri miktar belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
SONUÇ: Borçlu İ.E. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK’nun 366 ve 6100 sayılı HMK’nun Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK’nun 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, taraflarca İİK’nun 366/3. maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 10 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 25,20 TL peşin harcın istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, 21.06.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
8. HD. 21.06.2016 T. E: 8343, K: 10962