1. Taraflar arasındaki “şikâyet” isteminden dolayı yapılan inceleme sonunda, Ankara 12. İcra (Hukuk) Mahkemesince verilen şikâyetin kısmen kabulüne ilişkin karar borçlu vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 8. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına direnilmiştir.
2. Direnme kararı borçlu vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. İNCELEME SÜRECİ
Şikâyetçi Alacaklı İstemi:
4. Alacaklı vekili şikâyet dilekçesinde; Aydın 1. İş Mahkemesinin 09.10.2012 tarihli ve 2012/X E., 2012/Y K. sayılı kararında müvekkiline 40.000TL manevi tazminat ödenmesine karar verildiğini ve bu ilama dayalı olarak Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasında ilamlı takip başlattıklarını, ancak borçlu şirketin İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasında müvekkili aleyhine başlattığı icra takibinde 28.01.2013 tarihli haciz müzekkeresi ile Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasındaki alacakları üzerine haciz konulduğunu, ayrıca 29.01.2013 tarihli dilekçesiyle İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasındaki alacağı ile Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasındaki alacağın takas-mahsubunu talep ettiklerini, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 144. maddesinin 3. bendi ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 164. maddesinin son fıkrasındaki düzenlemeler gereğince manevi tazminat ve faizi ile vekâlet ücreti ve faizinin haczedilemeyeceği gibi, takas ve mahsup edilemeyeceğini, yalnız takip konusu ilamdaki 2.020,86TL miktarındaki yargılama gideri ile 51,03TL faizine haciz konulabileceğini ileri sürerek haczedilmezlik şikâyetinin kabulü ile Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 31.01.2013 tarihli kararı ve yazısı ile tüm dosya alacağı üzerine konulan haczin alacak kalemlerinden yargılama gideri ve faizi toplamı 2.071,89TL’lik kısmının muhafaza edilerek geri kalan alacaklar üzerine konulan haczin kaldırılmasına, takas-mahsup talebini kabul etmediklerinden takas-mahsup talebinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Şikâyet Olunan Borçlu Cevabı:
5. Borçlu vekili cevap dilekçesinde; İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasından konulan haciz yasaya uygun olduğundan haczedilmezlik şikâyetinin yerinde olmadığını, Ankara 6. İcra Dairesinin 2013/T E. sayılı dosyasındaki takas taleplerinin alacaklı tarafından kabul edilmediğini, İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasındaki alacaklarının tüm fer’ileri ile birlikte takibe konu Aydın 1. İş Mahkemesinin 09.10.2012 tarihli ve 2012/X E., 2012/Y K. sayılı kararında davacı aleyhine hükmedilen 2.400TL vekâlet ücreti alacakları yönünden TBK’nın 139 vd. maddeleri gereğince takas talebinde bulunduklarını, ayrıca ilamlı takibe konu edilen manevi tazminat alacağının TBK’nın 144. maddesinde takasa konu edilemeyecek alacaklardan olmadığını, manevi tazminat alacağının alacaklının ve ailesinin iaşesi için mutlak olarak alacaklının eline verilmesi gerekli alacaklardan olmadığını belirterek TBK’nın 144. maddesine uygun olan takas taleplerinin kabulüne, müvekkil şirketin Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasındaki alacaklı Ö. K.’a borcunun, müvekkillin Ö. K.’dan alacaklı olduğu İzmir 1. İcra Müdürlüğü 2011/Z E. sayılı dosyasındaki alacaklarından tüm ferileri ile birlikte takas edilmesine, takibe konu Aydın 1. İş Mahkemesinin kararında hükmedilen 2.400TL vekâlet ücreti alacağının da takas edilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararı:
6. Ankara 12. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 18.07.2013 tarihli ve 2013/K E., 2013/L K. sayılı kararı ile; Aydın 1. İş Mahkemesinin 09.10.2012 tarihli ve 2012/X E., 2012/Y K. sayılı kararında iş kazası nedeniyle manevi tazminata hükmedildiği, manevi tazminat alacağının İİK’nın 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendi uyarınca haczinin mümkün olmadığı, aslı haczedilemeyen paranın faiz ve gelirlerinin de haczedilemeyeceği, Avukatlık Kanunu’nun 164/son maddesine göre karşı tarafa yüklenecek vekâlet ücretinin avukata ait olduğu, bu ücretin iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemeyeceği ve haczinin de mümkün olmadığı, bu durumda iş kazası nedeniyle hükmedilen manevi tazminat alacağı ve faizi ile vekâlet ücretinin haczinin, takas ve mahsubunun mümkün olmadığı, TBK’nın 139. maddesine göre muaccel borçların takasının her zaman istenebileceği, takas definin icra müdürlüğüne ya da icra mahkemesine bildirilmesinin mümkün olduğu gerekçesi ile davacının (şikâyetçinin) davasının (şikâyetinin) kabulü ile Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasında bulunan alacaklardan İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyası üzerinden uygulanan haczin manevi tazminat işlemiş faiz, vekâlet ücreti ve işlemiş faizine uygulanan haczin kaldırılmasına, davalı karşı davacının (şikâyet olunan borçlunun) takas mahsup isteminin kısmen kabulüne, davalı karşı davacının (şikâyet olunan borçlunun) Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyası üzerinden olan borcunun 2071,89TL’sinin İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyası üzerinden alacağından mahsubuna karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde borçlu vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 8. Hukuk Dairesince 01.07.2014 tarihli ve 2013/21709 E., 2014/13988 K. sayılı kararı ile;
“…Alacaklı Ö. K. tarafından Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T Esas sayılı dosyası ile iş kazası nedeniyle manevi tazminat alacağı ilamına dayanılarak borçlu T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş. aleyhine ilamlı takip başlatıldığı, alacaklı Mikrocerrahi Özel Sağlık ……A.Ş. tarafından ise Ö. K. aleyhine İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2011/Z Esas sayılı dosyasında kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip başlatıldığı ve daha sonra dosya alacağının T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş’ye temlik edildiği ve bu takip dosyası üzerinden Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T Esas sayılı dosyasına haciz müzekkeresi gönderilerek haciz konulduğu, bu dosyada temlik alacaklısının 2011/Z Esas sayılı dosyadaki alacakların, Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T Esas sayılı dosyasındaki borçlarından takasını talep ettiği, alacaklı Ö. K. vekili ise İcra Mahkemesi’ne başvurusunda İİK 82/11. maddesi ve Avukatlık Kanunu 164/son madde gereğince manevi tazminat, vekalet ücreti ve bu kalem alacakların işlemiş faizine haciz konulamayacağından yargılama gideri ve faizi olmak üzere 2071.89 TL dışındaki miktar için konulan haczin kaldırılmasını ve borçlunun takas-mahsup talebinin reddine karar verilmesini istemiştir. Borçlu T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesiyle takasa ilişkin karşı dava talebinin kabulü ile İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2011/Z Esas sayılı dosyadaki tüm alacağın ferileri ve ilamda lehine hükmedilen 2400 TL vekalet ücretiyle birlikte Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T Esas sayılı dosyasındaki borcundan takasını talep etmiştir. Mahkemece İİK 82/11 maddesi gereğince iş kazası nedeniyle manevi tazminat alacağı ve faizinin, vekalet ücretinin ise Avukatlık Kanunu 164/son gereğince haczedilemeyeceğinden ve takasının da mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne, Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T sayılı dosyasında bulunan alacaklardan İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2011/Z sayılı dosyası üzerinden manevi tazminat işlemiş faiz, vekalet ücreti ve işlemiş faizine uygulanan haczin kaldırılmasına, davalı karşı davacının takas mahsup isteminin kısmen kabulüne, davalı karşı davacının Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T sayılı dosyasına ilişkin 2071,89 TL borcun İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2011/Z Sayılı dosya alacağından mahsubuna karar verilmiştir. Hüküm borçlu T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş. vekili tarafından takas-mahsup talebinin kısmen reddine ilişkin bölümü yönünden temyiz edilmiştir.
İki kişinin karşılıklı ve aynı cinsten muaccel olan borçlarının birbirini karşıladığı oranda, taraflardan birinin tek taraflı irade açıklamasıyla sona erdirilmesine takas denilmektedir. Borcun sona ermesi hallerinden biri olan takas 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 139. maddesinde ”İki kişi, karşılıklı olarak bir miktar para veya özdeş diğer edimleri birbirine borçlu oldukları takdirde, her iki borç muaccel ise her biri alacağını borcuyla takas edebilir. Alacaklardan biri çekişmeli olsa bile takas ileri sürülebilir. Zamanaşımına uğramış bir alacağın takası, ancak takas edilebileceği anda henüz zamanaşımına uğramamış olması koşuluyla ileri sürülebilir.”hükmü düzenlenmiştir.
Alacaklının rızasıyla takas edilebilir alacaklar başlığını taşıyan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 144. maddesinde” Aşağıdaki alacaklar takas haklarının doğumundan sonra, ancak alacaklıların rızasıyla takas edilebilir:
1. Tevdi edilmiş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar.
2.Haksız olarak alınmış veya aldatma sonucunda alıkonulmuş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar.
3.Nafaka ve işçi ücreti gibi, borçlunun ve ailesinin bakımı için zorunlu olup, özel niteliği gereği, doğrudan alacaklıya verilmesi gereken alacaklar.”hükmüne yer verilmiştir.
TBK’nun 144/3. Maddesinde nafaka ve işçi ücretleri örnek verilerek gibi sözcüğüyle, maddenin bunlarla sınırlı olmadığını vurgulamıştır. Manevi tazminat alacağının takas edilemeyeceğini düzenleyen açık bir hüküm yoktur. Yargıtay eski kararlarında manevi tazminatın alacaklının rızası olmadıkça takas edilemeyeceğini kabul etmişti. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 22.12.1980 tarih 1980/12270Esas-1980/14925Karar sayılı kararında da ”Prof Dr. Feyzioğlu’nun da Borçlar Hukuku Genel Hükümler, cilt II,1977sh.497 haklı olarak belirtildiği üzere manevi tazminat davaları (alacakları) Borçlar Kanunu’nun 123. maddesinde sayılan ve hepsinin niteliğinde de az çok bir geçim zorunluluğunu giderme gayesi hakim bulunan alacakların dışında kalmaktadır. Bu nedenle manevi tazminat davasına karşı bir maddi işlem alacağından dolayı (her ikisi de para olduğu ahvalde) takas etmek caizdir, yukarıda açıklanan hukuki esaslar gözetilmeden davalının takas isteğinin manevi tazminat davalarına karşı takas istenemeyeceğinden bahsile reddedilmesi yasaya aykırı olduğundan ”bozulmasına karar verildiği görülmüştür. ”Manevi tazminat alacaklının rızası olmadan takas edilemeyecek alacaklardan değildir. Manevi tazminat alacağı, alacaklının veya ailesinin geçimi için mutlak surette zaruri olan ve bu nedenle alacaklıya fiilen ödenmesi gereken alacaklardan birisi değildir. Manevi tazminat kişilik haklarının ihlali sonucunda doğan manevi zararın dekleştirilmesi için ödenen bir tazminattır. Bu nedenle TBK 144/3 ve EBK 123 b.2 kapsamında bir alacak niteliği taşımadığı için manevi tazminat alacağı takas edilebilir ve bunun için de alacaklının rızası şart değildir.” (Dr.Arzu Genç Arıdemir, İÜHFM c LXVII,S.1-2,s.81-96,2009).
Yukarıdaki açıklamalar ve yasal düzenlemeler ışığında manevi tazminat alacağı takas edilemeyecek alacaklardan olmadığından borçlunun takas-mahsup talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde bu talebin kısmen kabulü isabetsizdir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Ankara 12. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 01.10.2015 tarihli ve 2015/593 E., 2015/909 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçe tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde borçlu vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; manevi tazminat alacağının, alacaklının rızası olmadan takas edilemeyecek alacaklardan olup olmadığı, buradan varılacak sonuca göre borçlunun takas talebinin kabulünün gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
12. Takas, bir miktar para ya da konuları itibariyle aynı türden malı birbirine borçlu olan tarafların, borçların muaccel olması ve takas itirazının dermeyan edilmesi kaydıyla, az olan borcun çok olana nazaran sona erdirilmesi olarak tanımlanabilir. Takas, hukukî niteliği itibariyle bozucu yenilik doğuran bir hak olup, sözleşme niteliğinde bulunmadığından, takas iradesinin muhatabına ulaşmasıyla birlikte sonuç doğurmaya başlayacağı kabul edilir. Bu nedenle, takas iradesinin açıklanmamış olması ya da açıklansa bile karşı tarafa varmaması hâlinde borçların takasından söz edilemez. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, takas, borcu sona erdiren nedenlerden biridir.
13. Dar yetkili icra mahkemesinin inceleme usulü gözönünde tutulduğunda takip hukuku bakımından takas ve mahsup iddiasının kural olarak;
(i)-Takasa konu alacağın, İİK’nın 68. maddesindeki belgelere dayalı bulunması,
(ii)-Bu alacakla ilgili olarak icra takibinin yapılmış ve takibin kesinleşmiş olması,
(iii)-Alacağın ilama bağlanmış olması hâllerinde icra mahkemesinde incelenmesi ve istemin sonuçlandırılması mümkündür. Bir başka anlatımla, TBK’nın 139 vd. maddelerindeki takas isteminin kabulü için öngörülen koşullar genel mahkemelerde görülmekte olan davalarla ilgili olup, icra mahkemesindeki takas talebi yukarıda yazılı koşullara göre değerlendirilmelidir. Buna göre takasa konu alacağın İİK’nın 68. maddesinde yazılı belgelere dayanması ve ilamsız takibin kesinleşmesi hâlinde takas ileri sürülebileceği gibi, alacağın ilamdan kaynaklanması hâlinde de takas ileri sürülebilir.
14. Bu noktada haciz işleminin açıklanması da yerinde olacaktır.
15. Haciz cebri icra organı tarafından yapılan devlete ilişkin bir hakimiyet tasarrufu olup, icra takibinin konusu olan belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, bu yolda istemde bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra memuru tarafından hukuken el konulmasıdır. İİK’nın 85. maddesinin 1. fıkrasına göre icra dairesince, borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta bulunan menkul malları ile gayrimenkullerinden ve alacak ve haklarından alacaklının ana para, faiz ve masraflar da dâhil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı haczedilir. İİK’nın 85. maddesinin 2. fıkrası borçluya ait olup da üçüncü kişi elinde olan malların da haczedilebileceğini öngörmektedir.
16. Haczin konusu, borçlunun taşınır ve taşınmaz malları, üçüncü kişilerdeki alacakları ve diğer malvarlığı haklarıdır (Baki, Kuru: İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, Ankara 2013, s. 410).
17. Kural olarak, borçlunun mal varlığını oluşturan mal, alacak ve hakları borç için haczedilebilirse de, borçlunun ve ailesinin yaşaması ve ekonomik varlığını devam ettirebilmesi için, (insanlık düşüncesi ile) istisna olarak, borçlunun bazı mal ve haklarının haczedilemeyeceği kabul edilmiştir (Kuru, s. 502).
18. İcra ve İflas Kanunu’nun 82. maddesinde haczedilemeyecek mallar ve haklar düzenlenmiştir. Maddî hukuka göre başkasına devri yasak olan mal, alacak ve haklar haczedilemez. Ayrıca özel kanunlarında haczedilemeyeceği yazılı olan mal, alacak ve haklar da haczedilemez.
19. İcra ve İflas Kanunu’nun haczi caiz olmayan mallar ve haklar başlıklı 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendine göre “Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar,” haczedilemez. Bu maddede maddi veya manevi tazminat yönünden bir ayrım bulunmayıp, vücut ve sıhhate verilen zararlar için ödenen maddî ve manevi tazminat alacaklarının haczi caiz değildir. Haciz yasağı varken, bu yasağı dolanacak şekilde takas talep edilemez.
20. Somut olayda; Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasında alacaklı Ö. K. tarafından borçlu T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş. aleyhine Aydın 1. İş Mahkemesinin 19.10.2012 tarihli ve 2012/X E., 2012/Y K. sayılı ilamına dayalı ilamlı takip başlatılmıştır. Takibe dayanak ilamda davacı (alacaklı) tarafından davalı işverene ait işyerinde çalışırken geçirmiş olduğu iş kazası sebebiyle maddi ve manevi tazminat talep edildiği, iş mahkemesince “…Açılan davanın kısmen kabulüne, 1-Davacının maddi tazminat talebinin ispatlanamadığından reddine, 2-Davacının manevi tazminat talebinin KISMEN KABULÜ İLE, toplam 40.000,00 TL’nin olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,..” karar verildiği, icra emrinde 40.000TL manevi tazminat, 23.940TL işlemiş faizi, 4.650TL vekâlet ücreti, 117,41TL işlemiş faizi, 2.020,86TL yargılama gideri ve 51,03TL işlemiş faizinin tahsilinin talep edildiği, İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasından 28.01.2013 tarihinde gönderilen haciz müzekkeresi ile dosya alacağı üzerine dosya borcu miktarı (50.982,60TL) için haciz konulmasına karar verildiğinin bildirildiği ve Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 2013/T E. sayılı dosyasında 07.02.2013 tarihinde haciz şerhi işlendiği görülmektedir.
21. Borçlu vekilinin, 29.01.2013 tarihinde borçlu T. Tekstil Mensucat San. ve Tic. A.Ş.’nin İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasında Ö. K. aleyhine takip başlattıklarını, İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasındaki alacaklarının tüm ferileri ile birlikte bu dosyadaki borçtan mahsup edilmesini, takip konusu ilamdan doğan 2.400TL karşı vekâlet ücretinin de dosya borcundan mahsup edilmesini talep ettiği, borçlu vekilinin takas talepli dilekçesi alacaklı vekiline tebliği üzerine alacaklı vekilinin Ankara 6. İcra Müdürlüğünün 31.01.2013 tarihli kararı ve yazısı ile tüm dosya alacağı üzerine konulan haczin alacak kalemlerinden yargılama gideri ve faizi toplamı 2.071,89TL’lik kısmının muhafaza edilerek geri kalan alacaklar üzerine konulan haczin kaldırılmasını, takas-mahsup talebini kabul etmediklerinden takas-mahsup talebinin reddine karar verilmesini talep etiği, icra müdürünün 07.02.2013 tarihli işleminde alacaklı vekilince takas mahsup talebinin kabul edilmediğinin masraf ikmalinde borçlu şirket vekiline bildirilmesine, İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z E. sayılı dosyasına bildirilmesine, haczin fekki talebinin reddine, İzmir 1. İcra Müdürlüğüne yazı yazılarak vekâlet ücreti hariç haczin işlendiğinin bildirilmesine karar verildiği, borçlu vekilinin 12.02.2013 tarihinde yeniden takas talebinde bulunduğu, icra müdürünün 04.03.2012 tarihli işleminde beyanın alacaklı vekiline tebliğine karar verildiği ve alacaklı tarafından şikâyet yolu ile icra mahkemesine başvurulduğu anlaşılmaktadır.
22. İcra mahkemesince manevi tazminat alacağının İİK’nın 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendi uyarınca haczinin mümkün olmadığı, aslı haczedilemeyen paranın faiz ve gelirlerinin de haczedilemeyeceği, Avukatlık Kanunu’nun 164/son maddesine göre karşı tarafa yüklenecek vekâlet ücretinin avukata ait olduğu, bu ücretin iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemeyeceği ve haczinin de mümkün olmadığı, bu durumda iş kazası nedeniyle hükmedilen manevi tazminat alacağı ve faizi ile vekâlet ücretinin haczinin, takas ve mahsubunun mümkün olmadığı gerekçesi ile takas mahsup isteminin kısmen kabulü ile ilamda hükmedilen 2.020,86TL yargılama gideri ile 51,03TL işlemiş faizinin kabulüne karar verilmiştir.
23. İcra ve İflas Kanunu’nun 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendi uyarınca vücut ve sıhhate verilen zararlar için ödenen manevi tazminat alacağının haczi mümkün olmadığından, haczi caiz olmayan alacak takas da edilemez.
24. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, manevi tazminat alacağının alacaklının veya ailesinin geçimi için mutlak surette zaruri ve alacaklıya bu nedenle ödenmesi gereken alacaklardan olmadığı, TBK’nın 144. maddesinin 3. fıkrası kapsamında olması için alacağın hem borçlu ve ailesinin bakımı için mutlak zorunlu olması hem alacaklıya fiilen ödenmesi gereken bir alacak olması gerektiği, manevi tazminatın borçlu ve ailesinin bakımı için mutlak surette zaruri alacaklardan olmayıp, kişilik haklarının ihlali sonucunda manevi zarara karşılık ödenen bir tazminat olduğu, İİK’nın 82. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendi hükmü gereği haczedilemez olmasının takas mahsubuna engel olmadığı, manevi tazminat alacağının takas edilemeyeceğini düzenleyen açık bir hüküm bulunmadığı gerekçesi ile direnme kararının bozulması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.
25. Hâl böyle olunca, mahkemenin direnme kararının açıklanan nedenlerle onanması gerekmiştir.
IV. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle;
Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA,
Harç peşin alındığından harç alınmasına yer olmadığına,
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’na 5311 sayılı Kanun’un 29. maddesi ile eklenen geçici 7. maddesinin göndermesi ile uygulanması gereken İİK’nın 366/III. maddesi uyarınca kararın tebliğden itibaren 10 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10.02.2022 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Uyuşmazlık, manevi tazminat alacağının, alacaklının rızası olmadan takas edilemeyecek alacaklardan olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Şikâyetçinin borçlu olduğu İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2011/Z sayılı takip dosyasından yazılan müzekkere ile iş kazası nedeniyle manevi tazminat alacaklısı olduğu Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nün 2013/T sayılı dosya alacağına haciz konulması istenmiş 29.01.2013 tarihli dilekçe ile de şikâyet olunan tarafından Ankara 6. İcra Müdürlüğü’nde takip konusu manevi tazminat alacağı ile İzmir 1. İcra Müdürlüğündeki alacağın takas mahsubu talep edilmiştir.
Şikâyetçi, manevi tazminat alacağına konan haczin kaldırılmasını ve karşı tarafın takas mahsup talebinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Şikâyet olunan vekili, manevi tazminat alacağının TBK’nın 144. maddesinde takasa konu edilemeyecek alacaklardan olmadığını haczedilmezlik şikâyetinin de yerinde olmadığını savunarak şikâyetin reddini istemiştir.
Mahkemece, haczedilmezlik şikâyetinin İİK 82/1.11 maddesi uyarınca kabulüne, manevi tazminat, işlemiş faiz, vekâlet ücreti ve işlemiş faizine uygulanan haczin kaldırılmasına, şikâyet olunanın Ankara 6. İcra Müdürlüğü 2013/T sayılı dosyasındaki borçlunun 2071,89TL’sinin İzmir 1. İcra Müdürlüğünün 2011/Z sayılı dosyasındaki alacağından mahsubuna karar verilmiştir.
Özel Dairece manevi tazminat alacağı takas edilemeyecek alacaklardan olmadığından borçlunun takas-mahsup talebinin kabulüne karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle karar bozulmuş, Mahkemece önceki gerekçelerle direnme kararı verilmiştir.
Haczedilemeyen mallar ve haklar İİK 82. maddesinde belirlenmiştir. İİK 82/1.11 maddede “vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrının kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar” yer almaktadır. Şikâyetçinin manevi tazminat alacağı bu madde kapsamında olup haczi caiz olmayan haklardandır.
Takas, 6098 sayılı TBK’nın 139. maddesinde düzenlenmiş olup iki kişinin karşılıklı ve aynı cinsten, borçları birbirini karşıladığı oranda, tarafından birinin tek taraflı iradesiyle sona erdirilmesidir. TBK’nın 144. maddesinde alacaklının rızasıyla takas edilebilir alacaklar belirlenmiş olup, 144/3. maddede nafaka ve işçi ücretleri örnek verilmiş, borçlunun ve ailesinin bakımı için zorunlu olup özel niteliği gereği bunlar gibi doğrudan alacaklıya verilmesi gereken alacakların alacaklıların rızasıyla takas edilebileceği hükmü yer almıştır. Manevi tazminat alacağı, alacaklının veya ailesinin geçimi için mutlak surette zaruri ve alacaklıya bu nedenle ödenmesi gereken alacaklardan değildir. TBK 144/3. maddesi kapsamında olması için alacağın hem borçlu ve ailesinin bakımı için mutlak zorunlu olması hem alacaklıya fiilen ödenmesi gereken bir alacak olması gerekir. Manevi tazminat, borçlu ve ailesinin bakımı için mutlak surette zaruri alacaklardan değildir, kişilik haklarının ihlali sonucunda manevi zarara karşılık ödenen bir tazminattır. İİK 82/1.11 md. hükmü gereği haczedilemez olması takas mahsubuna engel değildir. Manevi tazminat alacağının takas edilemeyeceğini düzenleyen açık bir hüküm yoktur.
Belirtilen nedenlerle Özel Daire’nin bozma gerekçelerine aynen katıldığımızdan kararın bozulması gerektiğini düşünüyor, sayın Çoğunluğun onama görüşlerine katılamıyoruz.
HGK. 10.02.2022 T. E: 2018/8-135, K: 104