Faiz hukuki niteliği itibariyle asıl alacağa bağlı bir yan edimdir. TBK 131/1 uyarınca; asıl borç sona erdiği takdirde faiz alacağı da sona ermiş olur. Keza TBK 152 uyarınca; asıl alacak zamanaşımına uğramışsa faiz de zamanaşımına uğramış kabul edilir.
Faiz bir yan alacak olmakla birlikte, hukuken doğmuş faiz alacağı asıl alacaktan bağımsız nitelik taşır.
Faiz borcu hukuki işlemden veya kanundan doğabilir.
- Kanuni Faiz Oranı
Adi işlerde kanuni faiz oranı, TBK’nın atfıyla 3095 sayılı kanunda düzenlenmiştir. 3095 sayılı Faiz Kanunu’nun 1.maddesi; “Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranı üzerinden yapılır. Bugün itibariyle adi işlerde kanuni faiz oranı %9 olarak uygulanmaktadır.
- Akdi Faiz Oranı
Adi işlerde akdi faiz oranı taraflar arasında sözleşmede serbestçe belirlenebilir. Ancak belirlenen faiz oranı, kanuni faiz oranını %50’sini aşamaz. Şöyle ki; 3095 sayılı kanuna göre kanuni faiz oranı %9’dur ve sözleşmede belirlenen akdi faiz oranı kanuni faizin %50 fazlasını yani %13,5 oranını aşamaz.
Temerrüt Faizi
Adi işlerde temerrüt faizi;
Akdi temerrüt faizi ve kanuni temerrüt faizi olmak üzere ikiye ayrılır. Kanuni temerrüt faizi oranı; TBK 120/1 “Uygulanacak yıllık temerrüt faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir.” atfıyla 3095 sayılı Faiz Kanunu’nda belirtildiği üzere ticari olmayan işlerde, Bakanlar Kurulu’nun kararı ile %9’dur.
Akdi temerrüt faizi oranı;
TBK 120/2’de öngörüldüğü üzere; “Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faizi oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz.” Şöyle ki; bugün itibariyle kanuni faiz oranı %9’dur ve sözleşmede belirlenecek temerrüt faizi oranı bu faizin %100 fazlası olan %18’i aşamaz.
Aynı zamanda TBK 120/3 uyarınca; “Akdî faiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdî faiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, temerrüt faizi oranı hakkında akdî faiz oranı geçerli olur.”
Ticari İşlerde Faiz Oranı
Ticari işlerde faiz oranı kapital faiz, temerrüt faizi ve bileşik faiz olarak üçe ayrılır.
- Kapital Faiz
Kapital faiz, TTK’nın atfıyla ticari işlerde kanuni faiz ve akdi faiz olarak ikiye ayrılır.
- a) Kanuni Faiz Oranı Ticari işlerde kanuni faiz oranı, TTK madde 9/1’in atfıyla 3095 sayılı Faiz Kanunu’nda belirlenmiştir ve bugün itibariyle %9’dur.
- b) Akdi Faiz Oranı Ticari işlerde taraflar akdi faiz oranını TBK’da olduğu gibi herhangi bir sınır olmadan TMK madde 2 çerçevesinde serbestçe belirleyebilirler. TTK madde 8/1’e göre; “Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenir.”
- Temerrüt Faizi
Ticari işlerde kanuni temerrüt faizi oranı; TTK 1530/7 uyarınca yayınlanan “Mal Ve Hizmet Tedarikinde Alacaklıya Yapılan Geç Ödemelere İlişkin Temerrüt Faiz Oranının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ” ile 01.01.2021 tarihinden itibaren belirlenen oran %18,25’tir.
Geçerlilik Tarihi Mal Ve Hizmet Tedarikinde Alacaklıya Yapılan Geç Ödemelere İlişkin Temerrüt Faiz Oranı %
- 01.2013 15,00
- 01.2014 12,75
- 01.2015 11,50
- 01.2016 11,50
- 01.2017 10,75
- 01.2018 10,75
- 01.2019 21,25
- 01.2020 15,00
- 01.2021 18,25
- 01.2022 17,25
- 01.2023 11,75
3095 sayılı Faiz Kanunu 2/3 uyarınca; “Temerrüt faizi miktarının sözleşmede kararlaştırılmamış olduğu hallerde, akdi faiz miktarı yukarıdaki fıkralarda öngörülen miktarın üstünde ise, temerrüt faizi, akdi faiz miktarından az olamaz.”
Ticari işlerde akdi temerrüt faizi oranı; TTK madde 8 uyarınca taraflar arasında TMK madde 2 çerçevesinde serbestçe belirlenebilir. 3.Bileşik Faiz Faize faiz yürütülmesine bileşik faiz denir. Şöyle ki; anaparanın getirdiği faizin anaparaya eklenerek ortaya çıkan yeni miktara faiz işletilmesine bileşik faiz denir. Ticari olmayan işlerde bileşik faiz uygulanması yasaktır. 3095 sayılı Faiz Kanunu madde 3/1’de öngörüldüğü üzere; “Kanuni faiz ve temerrüt faizi hesaplanırken mürekkep faiz yürütülemez” Kamu Alacaklarına Uygulanan Faiz Oranı 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48. maddesine göre tecil ve taksitlendirilen amme alacaklarına uygulanacak aylık ve yıllık tecil faizi oranları
Dönem Aylık Faiz Oranı % Yıllık Faiz Oranı %
- 10.1996 – 09.07.1998 %10 %120
- 07.1998 – 24.01.2000 %8 %96
- 01.2000 – 20.12.2000 %4 %48
- 12.2000 – 30.03.2001 %3 %36
- 03.2001 – 01.02.2002 %6 %72
- 02.2002 – 11.11.2003 %5 %60
- 11.2003 – 03.03.2005 %3 %36
- 03.2005 – 27.04.2006 %2,5 %30
- 04.2006 – 20.11.2009 %2 %24
- 11.2009 – 20.10.2010 %1,58 %19
- 10.2010 – 05.09.2018 %1 %12
- 09.2018 – 24.10.2019 %1,83 %22
- 10.2019 tarihinden itibaren %1,58 %19
Not : Av. Murat Tezcan’ın youtube video açıklamasından alıntı yapılmıştır.
